نمای بیرونی ساختمان‌ها امروزه علاوه بر اینکه به عنوان یک لایه‌ی تزئینی عمل می‌کند؛ نقش مهمی در هویت ساختمان با توجه به بافت شهری منطقه ، کارایی سازه، صرفه‌جویی انرژی و ماندگاری آن دارد. انتخاب مصالح مناسب نما، تأثیر مستقیمی بر زیبایی، مقاومت و هزینههای نگهداری ساختمان دارد. در این میان، سیمانکاری سنتی به عنوان روشی مرسوم و رایج در اجرای نما، و GFRC (بتن مسلح به الیاف شیشه) به عنوان گزینه‌ای مدرن و صنعتی، هر دو از روش‌های پرکاربرد در پروژه‌های مختلف محسوب میشوند. در ادامه، این دو گزینه را از جنبه‌های گوناگون بررسی می‌کنیم تا انتخاب دقیق‌تری داشته باشید.
تعریف و ویژگی‌های کلی GFRC و سیمانکاری
درباره جی اف آر سی
GFRC ترکیبی از سیمان، ماسه، آب و پلیمرهای خاص است که با الیاف شیشه‌ای مقاوم در برابر قلیا تقویت شده و در قالب‌هایی با طرح ها و فرم های متفاوت به دو صورت اسپری و پری میکس تولید می گردند و با روش های نصب متفاوتی بر روی نما قرار می گیرند. جی آر سی متریالی بسیار منعطف تر از بتن معمولی می باشد و در برابر شرایط محیطی مقاوم است و برای تولید پنل‌های نازک با طراحی‌های پیچیده مناسب می‌باشد.
درباره نمای سیمان کاری
سیمانکاری سنتی شامل استفاده از ملات سیمانی است که معمولاً به صورت دستی یا با کمک ابزارهای ساده بر روی سطح دیوارها اجرا میشود. این روش سابقه‌ای طولانی در ایران و بسیاری از کشورهای دیگر دارد و بیشتر در پروژه‌هایی با بودجه محدود و طرح‌های ساده تر به‌کار می‌رود. که البته در کنار هزینه پایین، مشکلاتی از قبیل ترک خوردگی و سرعت اجرای پایین به واسطه اجرای دستی دارد. البته با پدیدار شدن میکروسمنت سمیک به عنوان رنگ پوشش نما، مشکل ترک خوردگی بر روی سطح سیمان کاری به کلی مرتفع گشته است. که در مقاله ای تحت عنوان نمای میکروسمنتی به تفصیل در باره آن صحبت شده است.
مقایسه عملکرد و ویژگی‌ها جی اف آر سی و نمای سیمان کاری
۱. انعطاف در طراحی و اجرا جی اف آر سی و سیمان کاری
GFRC به واسطه امکان قالب‌گیری دقیق، توانایی اجرای اشکال سه‌بعدی، منحنی و حتی بافت‌های ظریف را دارد. برای پروژه‌هایی با معماری غیرخطی و فرم‌های خاص و آزاد بسیار ایده‌آل است. همچنین امکان تولید قطعات به صورت خود رنگ را نیز دارند که در صورت تولید با متریال صحیح، ماندگاری بالایی در برابر شرایط گوناگون جوی و اشعه UV دارد.
سیمانکاری بیشتر در سطوح صاف و اشکال ساده است قدرت اجرایی و کیفیت اجرایی بالاتری دارد اما اجرای طرح‌های خاص نیازمند نیروی ماهر و صرف زمان بالا بوده و در مواردی به سختی قابل دستیابی است. سطوح اجرا شده توسط سیمانکاری در نهایت دارای سطح هموار نیستند و ترک های انقباضی زیادی در آنها پدیدار میشود که در درازمدت سبب آسیب های جدی به زیبایی نما می گردد.
۲. ایمنی در برابر آتش و زلزله جی آر سی و سیمانکاری
GFRC مقاومت بالایی در برابر آتش دارد و از انتشار گازهای سمی پس از حرارت را ندارد. به علت وجود الیاف و سازه‌ی مسلح، و تولید و اجرای صحیح، در برابر تنش‌های ناشی از زلزله عملکرد بهتری دارد.
سیمانکاری به دلیل غیرقابل اشتعال بودن سیمان، در برابر حریق مقاوم است؛ اما به دلیل اجرای سنتی و معمولا اجرای آرماتوربندی ضعیف و بدون مش بندی مناسب و اتصال به سازه اصلی ساختمان ، در برابر لرزش‌های شدید و زمین‌لرزه آسیب‌پذیرتر است.
3. استحکام و مشخصات مکانیکی جی آر سی و سیمانکاری
GFRC مقاومت کششی و خمشی بالایی دارد. در برابر ضربه‌ها انعطاف‌پذیرتر عمل کرده و در صورت آسیب، میتوان بخش‌های معیوب را تعمیر یا تعویض کرد.
سیمانکاری در برابر فشار خوب عمل می‌کند اما ترک‌خوردگی در آن شایع است. ترک خوردگی ها نیاز به رسیدگی و اصلاح سریع دارند زیرا در غیر اینصورت پس از یک فصل سرد و یخزدگی، دچار شکست و تخریب های بیشتر و سریعتر می شود، که در اینصورت معمولا نیاز به تخریب و بازسازی موضعی دارد.
4. سازگاری با اقلیم و شرایط محیطی جی آر سی و سیمانکاری
GFRC در مقابل رطوبت، یخزدگی، نور خورشید و تغییرات دما به دلیل تراکم بالا، بسیار مقاوم است و در مناطق با آب‌و‌هوای سرد و خشک و گرم و مرطوب دچار آسیب نمی گردد. همچنین در صورت تولید قطعات به صورت خود رنگ، شرکت دانش بنیان مبتکر بتن سورین محصولات خود را در برابر پوسته شدن و هرگونه تغییر رنگ تا 15 سال گارانتی می نماید.
سیمانکاری در اقلیم‌های مرطوب یا با نوسانات دمایی شدید، به دلیل تراکم کمتر نسبت به GFRC مستعد ترک‌خوردگی و پوسته‌پوسته شدن رنگ آن می باشد، که در میان و بلند مدت تغییر ظاهر داده و پس از مدتی نیازمند اجرای مجدد رنگ و سیمان کاری مجدد قسمت های تخریب شده می باشد.
۵. مقایسه هزینه جی اف آر سی و سیمانکاری
GFRC هزینه اولیه به دلیل نیاز به قالبسازی و تجهیزات صنعتی بیشتر است. اما سرعت اجرا، دوام بالا و کاهش هزینههای نگهداری باعث میشود در بلندمدت مقرونبهصرفه باشد و هزینه های اولیه بالای آن نیز در صورت زیاد بودن متراژ پروژه، سرشکن و مناسب می شود. همچنین با توجه به نصب خشک این متریال بر روی ساختمان به واسطه سازه الحاقی متصل به سازه اصلی ساختمان ، موجب کاهش شدید انتقال دما یه ساختمان و درنتیجه کاهش مصرف انرژی میگردد.
سیمانکاری هزینه شروع پایینتری دارد اما در صورت نیاز به بازسازی مکرر و رسیدگی ها، هزینههای جانبی در بلندمدت و دائمی خواهد داشت که موجب افزایش هزینه خواهد بود . امکان جلوگیری از انتقال دما به ساختمان را نیز ندارد . همچنین در صورت تبدیل فاکتور سرعت به هزینه، هزینه های پنهان تحمیل شده به پروژه قابل توجه می باشد.
۶. زیبایی‌شناسی و سبک‌های معماری جی آر سی و سیمانکاری
GFRC با توجه به امکان طراحی آزاد، از کلاسیک تا مدرن قابل استفاده است. میتوان بافت و طرح های مختلف را روی آن شبیه‌سازی کرد و با تولید اشکال هندسی مختلف، جلوه‌های متنوعی ایجاد نمود.
سیمانکاری ظاهری ساده و یکنواخت دارد. بیشتر در پروژه‌های ارزان‌قیمت یا سبک مینیمال کاربرد دارد. اجرای نقش‌برجسته یا طرح‌های خاص به مهارت اجرایی بالا وابسته است که علاوه بر استحکام و مقاومت پایین تر، هزینه تمام شده بالا تری را نیز دارد.
جمع‌بندی نهایی : کدام گزینه بهتر است؟ سیمانکاری یا نما GFRC
انتخاب میان GFRC و سیمانکاری بستگی به هدف معماری، شرایط آب‌و‌هوایی، بودجه و میزان خلاقیت مورد انتظار در طراحی دارد.
اگر نیاز به فرم‌های پیچیده، دوام بالا، سرعت نصب و نگهداری آسان وجود دارد، GFRC گزینه‌ای مدرن، مقاوم و منعطف خواهد بود.
اما اگر پروژه‌ای ساده با بودجه محدود و بدون نیاز به جزئیات خاص ندارید، سیمانکاری سنتی همچنان می‌تواند راهکاری اقتصادی و مناسبی باشد.
پرسش‌های متداول در مورد مقایسه نما سیمانکاری و نما GFRC
- آیا GFRC در مناطق شرجی عملکرد مناسبی دارد؟
بله، این متریال مقاومت بالایی در برابر رطوبت، نمک و یخزدگی دارد و در مناطق مرطوب کاربرد فراوان دارد.
- سیمانکاری پس از مدتی دچار ترک میشود؟
در صورت عدم رعایت نکات فنی در اجرا یا استفاده از مصالح نامرغوب، ترک‌خوردگی در سطح سیمانکاری بسیار رایج است، اما در حالت کلی به دلیل شیوه اجرا و متریال های مورد استفاده ترک خوردگی جز جدایی ناپذیر از سیمان کاری می باشد و بسته به نوع اجرا و کیفیت مصالح میزان آسیب ها می تواند کمتر و یا بیشتر باشد.
- اجرای فرم‌های منحنی با GFRC آسان‌تر است یا سیمان؟
GFRC با قالب‌گیری دقیق، امکان اجرای منحنی‌ها و جزئیات سه‌بعدی را فراهم می‌سازد؛ کاری که با سیمانکاری دستی بسیار دشوار است.
- کدام روش نگهداری آسان‌تری دارد؟
GFRC نیاز به تعمیرات کمتر و ماندگاری بیشتر دارد، در حالی که سیمانکاری در برابر عوامل محیطی آسیب‌پذیرتر است و زودتر نیاز به مرمت پیدا می‌کند.
- آیا میتوان GFRC را با سیمانکاری ترکیب کرد؟
بله، در برخی پروژهها از GFRC برای عناصر دکوراتیو یا قابها استفاده شده و سطوح اصلی با سیمانکاری پوشش داده میشوند تا ترکیبی از سنت و مدرنیته ایجاد شود.
